در حوادث مربوط به خودروها بیمه ها به سه دسته بیمه شخص ثالث، بیمه بدنه و بیمه حوادث راننده تقسیم می‌شود که در حال حاضر بیمه حوادث راننده همراه با بیمه شخص ثالث ارائه می‌گردد.
بیمه شخص ثالث
بیمه شخص ثالث معروف‌ترین شاخه بیمه خودرو است که قطعاً برای تمام صاحبان خودرو آشنا است؛ زیرا داشتن این نوع از بیمه خودرو برای تمام خودروها اجباری و الزامی است و درصورتی که در خیابان با خودروی بدون بیمه شخص ثالث تردد کنید، پلیس راهنمایی و رانندگی میتواند خودرو را به پارکینگ منتقل کند تا زمانی که مالک خودرو نسبت به دریافت بیمه شخص ثالث اقدام کند. همچنین اگر با خودروی بدون بیمه شخص ثالث خود در خیابان‌ها تردد نکنید، باز هم بابت نداشتن بیمه شخص ثالث جریمه می‌شوید. در ضمن امکان خرید و فروش خودرویی که فاقد بیمه نامه شخص ثالث می باشد، وجود نخواهد داشت.
پوشش بیمه شخص ثالث
بیمه شخص ثالث دارای سه نوع پوشش است: تعهدات مالی به فرد (یا خدای ناکرده افراد) زیان‌دیده، تعهدات جانی به فرد یا افراد زیان‌دیده و تعهدات جانی به راننده مقصر.
تعهدات مالی به فرد یا افراد زیان‌دیده برای زمانی است که دو خودرو تصادف کنند. در این حالت، فرد خسارت‌دیده میتواند از بیمه شخص ثالث فرد مقصر استفاده کند و هزینه خسارت خود را دریافت کند.
تعهدات جانی به فرد یا افراد زیان‌دیده برای زمانی است که فردی (غیر از راننده) در تصادف دچار خسارت جانی شود. این فرد میتواند هزینه درمان خود را دریافت کند یا در صورت فوت، دیه کامل وی به خانواده‌اش داده می‌شود.
تعهدات جانی به راننده مقصر زمانی است که راننده دچار نقص عضو یا فوت شود. در این صورت با سقف پوششی کمتر از سقف پوشش سایر افراد خسارت‌دیده، تحت پوشش بیمه شخص ثالث قرار می‌گیرد.
تخفیف عدم خسارت بیمه شخص ثالث
یکی از تخفیفهای پر کاربرد در بیمه شخص ثالث تخفیف عدم خسارت است.
در صورتی که خودروی شما در مدت بیمه‌نامه دچار حادثه نشده و خسارتی از شرکت بیمه دریافت نکرده باشید، شرکت بیمه وظیفه دارد در زمان تمدید بیمه‌نامه، در محاسبه مبلغ بیمه شخص ثالث‌تان تخفیفی را اعمال کند. به این تخفیف تخفیف عدم خسارت گفته می‌شود.
تخفیف عدم خسارت در بعضی از بیمه‌نامه‌ها با عنوان «ت.ع.خ» و یا «سنوات تخفیف» درج می‌شود.
در سال ۹۶ تغییراتی در نحوه محاسبه درصد تخفیف عدم خسارت انجام شده است. این تغییرات به این صورت است که تخفیف عدم خسارت از سالی ۱۰ درصد به ۵ درصد کاهش یافته ولی حداکثرِ میزان درصد عدم خسارت ۷۰ درصد است.
اما در تبصره یک ماده ششم قانون بیمه شخص ثالث آمده است، در صورتی که تخفیف عدم خسارت در قانون جدید از میزان آن در قانون قدیم کمتر باشد، در زمان تمدید بیمه‌نامهتخفیف قبلی ملاک قرار داده می‌شود.
به عنوان مثال در قانون جدید بیمه شخص ثالث، در سال هشتم به جای ۷۰ درصد، ۴۰ درصد تخفیف به بیمه‌گذار تعلق می‌گیرد که در واقع این موضوع به ضرر بیمه‌گذار است. اما تبصره ۱ ماده ۶ قانون برای حل همین مشکل ارائه شده و بر اساس آن، تخفیف عدم خسارت مطابق با قانون قبلی یعنی همان ۷۰ درصد اعمال می‌گردد تا بیمه‌گذار از نظر مالی متضرر نشود.
شرکتهای بیمه تا زمانی موظف به اعمال این قانون هستند که درصد تخفیف عدم خسارت بیمه‌نامه در قانون قدیم و جدید با هم برابر شود.
نکته قابل توجه درباره تخفیف بیمه خودرو مخصوصاً بیمه شخص ثالث این است انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث از خودرویی به خودروی دیگر است؛ حتی می‌توان این تعداد سال تخفیف را به خودروی همسر یا فرزندان انتقال داد.
نحوه کاهش تخفیف عدم خسارت
در قانون قدیم بیمه شخص ثالث به یک بار تصادف و استفاده از کوپن بیمه تخفیف عدم خسارت برای شما از بین می رفت؛ اما در قانون جدید کاهش درصد تخفیف عدم خسارت به صورت پلکانی است.
نحوه کاهش تخفیف عدم خسارت به این صورت است که اگر فردی برای بار اول خسارت مالی داشته باشد ۲۰ درصد، بار دوم ۳۰ درصد و بار سوم ۴۰ درصد از تخفیف عدم خسارت مالی او کاهش پیدا می‌کند.
این اعداد برای خسارت جانی به ترتیب ۳۰ درصد، ۷۰ درصد و ۱۰۰ درصد می‌باشد.
انتقال بیمه شخص ثالث
بیمه خودرو خود را می‌توانید از خودرویی به خودروی دیگر منتقل کنید. در مواردی می‌توان بیمه شخص ثالث خودرو را منتقل کرد. این موارد عبارتند از:
۱. حالتی که بیمه‌گزار بخواهد شرکت بیمه خود را عوض کرده و از بیمه شرکتی دیگر استفاده کند.
۲. حالتی دیگر انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث از خودرویی به خودروی دیگری است. در این صورت بیمه‌گزار باید قبل از فروش خودرو به یکی از نماینده‌های بیمه مراجعه کند نسبت به انتقال بیمه شخص ثالث خودروی خود اقدامات لازم را انجام دهد. در این نوع انتقال قانون خودروهای برابر وجود دارد، یعنی برای انتقال بیمه باید خودروها کاربری یکسانی داشته باشند.
برای مثال هر دو تاکسی یا هر دو شخصی باشند.
۳. اما حالت سوم که به دفعات بیشتری اتفاق می افتد، انتقال مالکیت بیمه شخص ثالث است. این اتفاق بسیار رایج است و هنگام خرید و فروش خودروها واقع می‌شود. این انتقال به دو روش میتواند اتفاق بیفتد. یک راه اینکه با مراجعه به نماینده بیمه مورد نظر، مالکیت بیمه شخص ثالث را انتقال داد که این مورد مرسوم نمی باشد و اکثرا از راه دوم در هنگام خرید خودرو استفاده میکنند. راه دوم عدم انتقال رسمی این بیمه‌نامه است؛ چون بیمه شخص ثالث برای خودرو است و نام مالک جدید در سند خودرو آورده می‌شود. لذا در عمل با خرید خودرو، فرد مالک بیمه شخص ثالث خودرو هم می‌شود.
بیمه بدنه
بیمه بدنه بیمه‌ای غیراجباری برای خودرو است که بعد از بیمه شخص ثالث از جمله بیمه‌های پرطرفدار خودرو است. این بیمه خودرو پوشش‌های متنوعی را برای انواع خسارات در نظر گرفته است.
پوشش‌های بیمه بدنه دارای دو دسته خطرات اصلی و فرعی هستند. خطرات اصلی پوشش‌هایی اجباری است که هنگام خرید بیمه بدنه حتماً باید خریداری شود. خطرات دیگری وجود دارد که خرید آن‌ها اختیاری است.
خطرات اصلی بیمه بدنه عبارتند از:
حادثه
انواع حادثه که برای خودرو ممکن است پیش بیاید از جمله تصادف، واژگونی، برخورد با جسم ساکن و… (تصادف درصورتی‌که شامل بیمه شخص ثالث فرد مقصر نشود شامل بیمه بدنه می‌شود.)
آتش‌سوزی
از دیگر خطرات اصلی، بروز حوادثی است که منجر به آتش‌سوزی خودرو شود.
سرقت
سرقتی که جزو خطرات اصلی بیمه بدنه باشد، سرقت کلی خودرو است. بیمه بدنه سرقت لوازم جانبی را جزو خطرات فرعی در نظر گرفته است.
خطرات فرعی که یک بیمه بدنه میتواند داشته باشد به شرح زیر است:
سرقت لوازم جانبی خودرو
بیمه‌گزار میتواند بخشی از لوازم جانبی خودرو خود را (سیستم صوتی، رینگ و لاستیک و…) بیمه کند.
هزینه رفت‌وآمد
درصورت بروز حادثه یا آتش‌سوزی بیمه‌گزار میتواند تا مدت معینی هزینه رفت‌وآمد خود را مطابق بیمه‌نامه از بیمه دریافت کند. این پوشش فقط مختص خودروهای سواری است.
هزینه مربوط به توقف
این پوشش مربوط به بارکش‌ها و اتوکارها است. طبق این پوشش در صورت توقف خودروی بیمه‌گزار به دلیل بروز یکی از خطرات، بیمه هزینه توقف خودرو بیمه‌گزار را می‌پردازد.
بلایای طبیعی
مطابق این پوشش بیمه بدنه هزینه خساراتی مثل سیل، زلزله و… را پرداخت می‌کند. صاعقه که یکی از بلایای طبیعی است در پوشش آتش‌سوزی جزو خطرات اصلی قرار گرفته است.
پاشیدن مایعات شیمیایی و اسید
در این پوشش اگر ماده‌ای شیمیایی مثل روغن ترمز و… روی خودرو بریزد، بیمه بدنه هزینه خسارت وارد شده را پرداخت می‌کند.
حذف استهلاک
این پوشش فقط برای خودروهایی اعمال می‌شود که بالای 45% تخفیف عدم خسارت داشته باشند. البته این پوشش استهلاک باتری و لاستیک را شامل نمی‌شود.
حذف فرانشیز
بعضی از پوشش‌های بیمه بدنه دارای فرانشیز است؛ یعنی تمام هزینه خسارت را بیمه پرداخت نمی‌کند و بخشی از آن را بیمه‌گزار باید پرداخت کند. حال اگر بیمه‌گزار پوشش حذف فرانشیز بیمه بدنه را خریداری کند، تمام هزینه خسارت توسط بیمه پرداخت شده و هزینه‌ای متوجه بیمه‌گزار نمی‌شود.
شکسته شدن شیشه
این پوشش برای مواقعی است که شیشه خودرو بدون برخورد جسمی خارجی بشکند. برای مثال زمانی که شیشه به خاطر سرمای زیاد شکسته شود.
ترانزیت
در حالت کلی بیمه بدنه فقط داخل ایران پوشش دارد. درصورتی‌که بیمه‌گزار بخواهد خارج از ایران از خدمات بیمه بدنه استفاده کند، باید پوشش ترانزیت بخرد. البته این پوشش شامل سرقت کلی و لوازم جانبی نمی‌شود.
نوسانات قیمت بازار
مطابق این پوشش خسارت دریافتی توسط فرد در صورت وجود نوسان در بازار تا سقف ۲۰% سرمایه بیمه‌گزار افزایش یابد.
سرمایه بیمه شده همان ارزش ماشین در زمان صدور بیمه‌نامه است.
قیمت بیمه های بدنه و شخص ثالث
محاسبه نرخ بیمه شخص ثالث از فرمول مشخصی تبعیت می‌کند. عواملی که بر قیمت بیمه شخص ثالث تأثیرگذارند، به شرح زیر است:
نوع خودرو و مدل آن (مثلاً پژو 206 تیپ 2)، سال ساخت خودرو، سابقه عدم خسارت، تاریخ سررسید بیمه، کاربری اتومبیل (تاکسی یا شخصی)
عوامل متعددی هم بر نرخ بیمه بدنه تأثیرگذار است. ویژگی‌های خودرو، تخفیفهای شرکت بیمه، پوشش‌های اضافی و فرهنگ رانندگی فرد از عواملی هستند که در تعیین نرخ بیمه بدنه دخیل است.
شرکتهای بیمه تخفیفهای متعددی را به صورت دائم یا دوره‌ای دارند. برای مثال بعضی شرکت‌ها در صورت وجود دانش‌آموز در خانواده، تخفیفی برای بیمه بدنه اعمال میکنند. در مناسبت‌ها و اعیاد مختلف نیز ممکن است شرکت بیمه تخفیفی برای بیمه بدنه در نظر بگیرد.
پوشش‌های اضافی هم طبیعتاً بر نرخ بیمه بدنه تأثیر می‌گذارد و هر چه بیمه‌گزار پوشش‌های اضافی بیشتری را خریداری کند، نرخ بیمه بدنه نیز افزایش می‌یابد.
شاید در نگاه اول تأثیر فرهنگ رانندگی فرد بر نرخ بیمه بدنه کمی گنگ به نظر بیاید. اینکه این شاخص چگونه اندازه‌گیری می‌شود از طریق میزان استفاده بیمه‌گزار از بیمه بدنه است. برای مثال بیمه‌گزاری که ۵ سال از بیمه بدنه خود استفاده نکرده است، از دید شرکت بیمه راننده بافرهنگی محسوب می‌شود.